An De Schrijver, Aaron De Decker & Andreas Demey (2024). Waarom blijft mijn grasland of bloemenweide zo grassig?. Website HOGENT – www.biodiversgrasland.be en www.biodiversgrasland.nl
Heb je een grasland in fase 1 of fase 2 of begin fase 3 met een dominantie van grassen en weinig kruiden? Dat betekent meestal dat de bodem voedselrijk is. Hoe meer voedingsstoffen zoals stikstof en fosfor in de bodem, hoe beter grassoorten zoals gestreepte witbol, Engels raaigras, grote vossenstaart en glanshaver het doen. Maar je kan verandering brengen door je beheer aan te passen! Dat lees je in dit artikel.
Hoe maken we sterk vergraste graslanden terug biodivers en bloemrijk? En kan dat ook op voedselrijke bodems? Foto bloemrijk grasland in natuurgebied De Brenne - Frankrijk - Foto An De Schrijver
Alle planten hebben voedingsstoffen zoals stikstof en fosfor nodig om te kunnen groeien. Stikstof is een essentiële bouwstof van eiwitten en van het DNA van de plant, en fosfor is belangrijk om aan fotosynthese te doen. Het bemesten met deze voedingsstoffen is in de land- en tuinbouw belangrijk om een hoge opbrengst te hebben. Maar voor een biodivers grasland is bemesting nadelig.
Van nature zijn de meeste bodems in Vlaanderen vrij arm aan voedingsstoffen. Plantensoorten hebben zich hier doorheen de evolutie aan aangepast. Elke soort heeft zo zijn eigen trucje bedacht om toch aan noodzakelijke voedingsstoffen te geraken. Sommige plantensoorten zoals rode klaver en rolklaver halen stikstof uit de lucht. Andere halfparasitaire soorten zoals ratelaar stelen voedingsstoffen door deze af te tappen van de wortels van andere plantensoorten. Nog andere soorten scheiden met hun wortels zuren of enzymen af waardoor voedingsstoffen die in de bodem zitten makkelijker beschikbaar komen. Andere soorten werken samen met schimmels die het werk voor hen doen. Al deze trucjes maken dat veel plantensoorten naast elkaar kunnen samenleven in een grasland, en dat de diversiteit er van nature erg hoog is.
Maar momenteel zijn er maar weinig bodems nog voedselarm in Vlaanderen. Door de hoge uitstoot van stikstof door landbouw, industrie en verkeer komt er samen met de regen veel stikstof uit de lucht gevallen. Zo worden onze bodems continu gevoed met stikstof. Daarbovenop zijn bodems in vele tuinen rijk aan fosfor. Dat komt door vroegere bemesting of door aanvoer van voedselrijke teelaarde.
De hele trukendoos die de natuur ontwikkeld heeft om te overleven bij weinig voedingsstoffen is van geen nut meer wanneer er veel stikstof en fosfor in de bodem zit. Makkelijk toch, kan je denken, want dan kunnen alle soorten goed groeien. Maar dat klopt niet. Een aantal grassoorten groeien bij veel stikstof en fosfor sneller en forser dan andere grassoorten en kruiden. Ze produceren zoveel biomassa dat er maar weinig licht overblijft. En zonder licht, geen kieming en geen groei.
in dit filmpje leggen we uit waarom een voedselarme bodem beter is voor de biodiversiteit, en waarom het bemesten van een biodivers grasland zorgt voor minder soorten en meer grassen.
De mooie figuren werden getekend door Vicky Bowskill - zie ook haar website: https://vickybowskill.com/
Bowskill V. and Tatarenko I. (2021). From Shoots to Roots: revealing the above and below ground structure of meadow plants. Floodplain Meadows Partnership.
Wanneer er weinig voedingsstoffen in de bodem zijn heerst er dus tussen plantensoorten een strijd voor voedingsstoffen. Bij veel voedingsstoffen heerst tussen plantensoorten een strijd voor licht. En de snelste groeiers winnen. Trager groeiende kruiden verdwijnen, en grassen winnen. In natuurgebieden, en ook in jouw bloemenweide. Verschillende grassoorten zoals Engels raaigras, Glanshaver, Ruwbeemdgras, Gestreepte witbol of Grote vossenstaart groeien zo sneller en forser dan heel wat kruiden en grassoorten zoals Reukgras en Bevertjes, waardoor het aantal plantensoorten vermindert. Een biodivers grasland maar ook bloemenweides worden zo minder biodivers en door grassen gedomineerd. Nooit bemesten dus!
